Emzirme, çocuk sağlığını koruyan ve çocuğun hayatta kalmasını sağlayan en etkili beslenme uygulamasıdır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) doğumdan sonraki ilk bir saat içinde emzirmeye başlanmasını ve yaşamın ilk 6 ayı boyunca sadece anne sütüyle beslenmeyi, 6. aydan sonra yeterli ve güvenli tamamlayıcı besinlerle birlikte emzirmeye en az iki yıl ve daha uzun süre devam edilmesini önermektedir.
- Anne sütüyle beslenen bebeklerde astım, obezite, tip 1 diyabet gibi hastalıkların görülme riski daha düşüktür. Aynı zamanda zeka testlerinde daha iyi performans gösterirler. Bilişsel performansları daha yüksektir.
- Doğumdan sonraki ilk 5 gün kolostrum diye adlandırdığımız süt, bebeğin dış ortamda ilk maruz kaldığı mikroorganizmalara karşı önemli bir bağışıklık koruması sağlar.
- Anne sütü; beyin, merkezi sinir sistemi ve görme işlevlerinin gelişiminde rol oynar.
- Kalsiyum, magnezyum, fosfor gibi minerallerin emilimini artırır.
- Bağırsaklarda bulunan yararlı bakterilerin büyümesini uyararak bebeği enfeksiyonlara karşı korur.
Anne ve bebeğin ayrı kalması durumunda, bebek sağılmış anne sütüyle beslenebilir. Sağılmış anne sütü:
- Oda ısısında (25°C - 15°C) 3-8 saat
- Buzdolabında (4°C) 3-4 gün
- Dondurucuda (-18°C veya daha soğuk) 3-6 ay süreyle saklanabilir.
Emzirme döneminde artan enerji ve besin ögesi gereksinmelerinin karşılanarak yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması, anne ve bebek sağlığının korunması, kronik hastalıkların önlenmesi açısından önemlidir. Annenin beslenmesi süt verimi, kalitesi dolayısıyla yenidoğanın yeterli ve dengeli beslenmesinde etkilidir. Emzirme döneminde ilk 4-6 aya kadar ağırlık kaybı için aceleci olunmamalı, enerji içeriği düşük diyetlerin süt verimini etkileyeceği unutulmamalıdır.
- Bu süreçte hormonal değişiklikler ve fiziksel aktivitenin azalması ile görülen konstipasyonun önlenmesi ve normal bağırsak sağlığı için tam tahıllar, tam buğday ekmeği, bulgur, kuru baklagiller, sebze ve meyveler yeterli miktarda alınmalı.
- Hayvansal kaynaklı proteinlere (yumurta, et, tavuk, balık, süt ürünleri vb.) önemli ölçüde yer verilmeli.
- Sigara ve alkol kullanılmamalı.
- Çay, kahve gibi içecekler sınırlı tüketilmeli. Bunların yerine ıhlamur, rezene, papatya çayı tüketilebilir.
- Anne günde 2-3 litre su tüketmeli. Her emzirme öğününde mutlaka 1 bardak su içmeli.
- Bu dönemde omega 3 kaynağı olan deniz ürünlerine yer verilmeli. Yüzeyde yaşayan ve civa maruziyeti daha düşük olan hamsi, istavrit, palamut, uskumru, levrek, alabalık, ton balığı, çiftlik somonu tercih edilmelidir.
- Halk arasında çok yaygın olan lokum, şerbet, tatlı, baklava gibi tatlıların süt artırıcı özelliği yoktur, bunlar kilo yapar. Sınırlı miktarda tüketilmelidir.
- Bebeğin gaz problemi varsa brokoli, lahana, karnabahar, domates, soğan, inek sütü tüketimine dikkat edilmelidir.