Kalin Bağirsak Kanseri (Kolorektal
Kanser)
Kolon ve rektum, sindirim sisteminin kalın bağırsak denen
kısmını oluşturur. Son 20 cm’lik kısmı rektum, buradan ince bağırsaklara kadar olan
kısmı ise kolon olarak adlandırılır. Toplam yaklaşık 1,5 m uzunluğundadır.
Kolonun rektumla birleştiği yer sigmoid kolondur. Kolonun ince bağırsakla
birleştiği yere çekum adı verilir. Kısmen sindirilmiş gıdalar ince bağırsaktan
kolona gelir. Kolon su ve mineralleri besinden ayırır, geri kalanı anüsten
atılmak üzere depolar.
Risk Faktörleri
Kolorektal kanserin kesin
sebebi bilinmemekte olup en bilinen risk faktörleri şunlardır;
•
Aşırı kilolu
veya obez olmak
•
Fiziksel
olarak aktif olmamak
•
Fazla miktarda
işlenmiş gıda veya kırmızı et tüketimi
•
Alkol
Kullanımı
•
Sigara
•
İleri yaş
•
Ailede benzer
kanser öyküsü bulunması
Bazı Genetik Hastalıklar:
•
Belli
genlerdeki değişiklikler kolorektal kanser riskini arttırır. Herediter
nonpolipozis kolon kanser (HNPCC) kalıtımsal (genetik) kolorektal kanserin en
yaygın tipidir.
•
Familyal
adenomatöz polipozis (FAP) kolon ve rektumda kalıtımsal poliplerle karakterize
nadir bir durumudur. APC adında özel bir gendeki değişiklikler sonucu olur.
•
Daha önceden
kolorektal kanser geçirmiş olmak: Kolorektal kanser öyküsü olan bir kişide
tekrar kolorektal kanser gelişebilir.
•
Ülseratif
kolit veya Crohn hastalığı: Bağırsakta adı geçen iltihabi hastalığı olanlarda
kolorektal kanser riski artmıştır.
•
Kalın bağırsak
kanserlerinden korunmada tarama yöntemlerinin yanı sıra riski azaltıcı bazı
basamaklar da mevcuttur. Örneğin fiziksel egzersiz, aşırı kilolardan kurtulmak,
sigara ve alkol kullanmamak, yüksek lifli, düşük yağ içerikli gıdaları tüketmek
bunlardan birkaçıdır.
Belirtiler
Kolorektal kanserlerde en sık
görülen belirtiler şunlardır;
•
Bağırsak
alışkanlıklarında ishal-kabızlık gibi değişikliklerin meydana gelmesi ve bu
değişikliklerin birkaç günden uzun sürmesi
•
Bağırsakta tam
boşalmama hissi
•
Dışkıda kan
(parlak ya da koyu kırmızı), veya dışkı renginde koyulaşma
•
Karında
şişkinlik, kramp tarzında ağrı veya gaz şikayeti
•
Bilinen bir
neden olmaksızın kilo kaybı
•
Sürekli
yorgunluk
Tanı
Diğer kanserlerde olduğu gibi kolon kanserleri de iyice
büyüyene kadar belirti vermezler. Bu nedenle amaç, daha kanserde belirti yokken
tümörü ortaya koymak olmalıdır. Belirtiler gelişmeden önce bir kişinin kanser
için taranması poliplerin ve kanserin erken tanınmasında yardımcı olur.
Poliplerin erkenden tanınıp çıkartılması, kolorektal kanseri önleyebilir. Erken
tanı konulduğunda, kolorektal kanserin tedavisi daha etkin olabilir. Bu
nedenle, 50 yaş üstündeki kişiler izlenmeli ve kolorektal kanser için artmış
riski olan kişiler daha erken tarama programına alınmalıdır.
Erken tanıda kullanılan
tarama testleri şunlardır:
Dışkıda gizli kan testi: Kanserler ve polipler kanadığından bu test ile
dışkıda az miktarda kanı saptamak mümkündür. Ancak hemoroid gibi kanser dışı
kanama nedenleri de bu testte pozitifliğe yol açabilir.
Sigmoidoskopi: Rektum ve sigmoid kolon denen bağırsağın son 60
cm’lik kısmı görüntülenir. Polip tespit edilirse polipektomi denilen bir
işlemle çıkartılmasına olanak sağlar.
Kolonoskopi: Tüm kolonun iç duvarı görüntülenir, varsa polipler
çıkartılabilir.
Rektumun parmakla muayenesi:
Doktor vazelinle kayganlaştırarak
eldivenli parmağı ile rektumu muayene eder.
Risk gruplarına girmeyen hastalara, 50 yaşından
başlayarak gaitada gizli kan taraması, 50 yaşın üzerinde ise en azından 5 yılda
bir sigmoidoskopi, 10 yılda bir kolonoskopi yapılması önerilmektedir. Risk
grubunda olan hastalardan; daha önce polip çıkarılmış olan hastalar bu işlemden
sonra 1-3 yıl içinde tekrar kolonoskopi yaptırmalıdır. Anne baba gibi yakın
akrabalarında kalın bağırsak kanseri tanısı konmuş olanlar 40 yaşından önce
veya akrabasına tanı konulduğu yaştan en geç 8-10 yıl önce taramayı
başlatmalıdır.
Ulusal kanser tarama programına göre kadın ve erkeklerde
uygulanacak tarama; KETEM ve Aile Hekimlerince yapılan 50-70 yaş arası 2 yılda
bir gaitada gizli kan testi ve 10 yılda bir kolonoskopi yapılmalıdır.
“BAĞIRSAK
KANSERİNDE ERKEN TANI HAYAT KURTARICIDIR”
Taramanızı yaptırmanız için sizleri KETEM’e davet
ediyoruz.